Verslag van een bijzondere bedevaartsreis
Door Martijn Sanders (contactverpleegkundige Huntington bij Archipel)
Er zijn van die ervaringen waarvan je van tevoren niet helemaal beseft hoeveel impact ze
zullen hebben. Een bedevaartsreis naar Lourdes is hier wat mij betreft een treffend
voorbeeld van. Onlangs ging ik samen met Marijke, een bewoner van verpleeghuis Landrijt
in Eindhoven, met de wensambulance naar dit Franse bedevaartsoord aan de voet van de
Pyreneeën.
Marijke is een 65-jarige vrouw van Surinaamse komaf. Ze heeft de ziekte van Huntington en
daarnaast is ze volledig blind en rolstoelafhankelijk. Haar wens was om op bedevaart naar
Lourdes te gaan in de hoop dat ze daarna weer zou kunnen zien. Via een collega kwamen
we in contact met de stichting WensAmbulance Brabant. Zij vervullen wensen van mensen in
hun laatste levensfase. Geheel belangeloos met behulp van een groot aantal vrijwilligers
bezorgen zij de wensvrager een onvergetelijke dag of zelfs dagen. Via coördinator Giel
werden we gekoppeld aan 2 van deze kanjers: chauffeur Leo en verpleegkundige Debby.
Op naar Lourdes
Op 26 mei was het dan zover, vroeg in de ochtend rijdt de wensambulance voor bij de
Landrijt. Marijke en ik waren al vroeg uit de veren om alles voor te bereiden. Ze ontvangt
Leo en Debby met veel enthousiasme, wat meteen de positieve toon zet voor de reis.
Zorgvuldig wordt ze op de brancard geholpen en in de ambulance gezet. Een aantal
zorgcollega’s zwaaien ons uit en dan start onze 5-daagse reis echt. Allons-y, op naar
Lourdes!
Dwars door België over de grens naar Frankrijk zoeven we over de snelweg. Uit de
speakers schalt Marijke’s favoriete muziek: van ABBA’s ‘I believe in angels’ tot Bob Marley’s
‘Redemption Song en ‘Roos Marie’ van Max Nijman. Marijke zingt luidkeels mee met alle
liedjes. Leo, Debby en ik kijken elkaar glimlachend aan. Marijke is in haar sas.
Bij Parijs is het druk op de weg. Opeens, boem! Een harde klap. Een auto rijdt achterop
onze ambulance. Leo houdt het hoofd koel, stapt uit en kijkt wat er aan de hand is. Gelukkig
is er alleen blikschade en kunnen we verder rijden. Marijke schrikt in eerste instantie, maar
lacht daarna hard om deze onverwachte belevenis. Met wat vertraging komen we in de
avond aan bij onze eerste slaapplek in een hotel nabij de A20 midden in Frankrijk. Alle
boekingen en praktische zaken zijn van tevoren tiptop geregeld door Giel. Marijke geniet
van alle aandacht en de ruimte die het 2 persoonsbed haar biedt. ‘Ik ben net een prinses’,
zegt ze voordat ze in slaap valt.
Een kus in de grot
De volgende ochtend zet de reis zich voort. Rond het middaguur komen we aan in het hotel
midden in het centrum van Lourdes. Na een heerlijke lunch besluiten we om de
heiligdommen te bezoeken. Leo doet al jaren vrijwilligerswerk in Lourdes en kent daardoor
de stad en veel van haar inwoners. Hij gidst ons langs een aantal van de belangrijke punten:
de Mariagrot, de Rozenkransbasiliek en de welbekende kraantjes waar het heilige water uit
vloeit. We laten Marijke zo veel mogelijk voelen en ruiken en vertellen gedetailleerd wat er
om haar heen gebeurt om haar zo mee te nemen in de ervaring. Zo wast ze haar gezicht
met het koude heilige water en voelt ze met haar handen het glad gewreven oppervlak van
de Mariagrot. Plots houdt ze stil en beweegt met haar gezicht naar de wand. Op een devote
wijze kust ze teder de wand van de grot waar Maria aan Bernadette verscheen. Later geeft
ze aan dat dit het mooiste moment voor haar was tijdens de reis.
Nadat Marijke’s rozenkrans gezegend is door een Franse priester, steken we allemaal een
kaars aan. Er is keuze tussen handformaat tot exemplaren van wel 2 meter. We lachen er
kostelijk om en kiezen dan toch maar voor de handzame kaarsen. Ieder heeft een eigen
persoonlijke gedachte bij het aansteken, terwijl een stukje verderop een groep priesters en
volgelingen zich klaarmaakt voor een processie. De zware geur van wierook vult langzaam
de lucht om ons heen.
Op de terugweg naar het hotel worden we door Harry uitgenodigd om op het terras te komen
zitten. Hij is met zijn vriendin op rondreis door Frankrijk. We raken aan de praat en Marijke,
met haar ontwapenende uitstraling, is het middelpunt van alle aandacht. Ze geniet volop.
Harry vertelt met een oprecht geëmotioneerde stem dat hij enorm onder de indruk is van het
goede werk dat de wensambulance verricht. Even later nemen we afscheid. Na het
avondeten bieden Debby en ik Marijke de nodige dagelijkse zorg voordat ze lekker kan gaan
slapen.
Water en vuur
De volgende ochtend lopen we in gezelschap van een heerlijk zonnetje naar de
parochiekerk waar de doopvont staat waarin Bernadette gedoopt is. Bij het altaar staan
bloemstukken met heerlijk geurende witte lelies, het symbool van Maria, maagdelijkheid en
zuiverheid. Marijke sprenkelt zorgvuldig het water dat Leo voor haar uit het doopvont heeft
gehaald over haar gezicht. Vandaag zullen de elementen water en vuur centraal staan.
Voor de middag lopen we terug naar de heiligdommen en ondergaat Marijke de ‘geste de
l’eau’. Een indrukwekkend ritueel waarbij je met heilig bronwater gewassen wordt. Het is
bewonderenswaardig hoe Marijke letterlijk blind vertrouwen heeft in de mensen om haar
heen. Tot voor kort liep ze nog met een blindengeleidestok, maar door achteruitgang in haar
ziekteproces is dat helaas niet meer mogelijk. De stok is wel mee naar Lourdes en zal daar
blijven. Samen met Marijke hebben we een ritueel bedacht om er afscheid van te nemen. Op
symbolische wijze leggen we de stok bij de bron in de Mariagrot en spreken een intentie uit:
‘We laten het verdriet van het niet kunnen zien hier in Lourdes achter en vragen er hoop en
liefde voor terug.’
Op weg naar het hotel brengen we nogmaals een bezoek aan de Rozenkransbasiliek om de
prachtige mozaïeken te bewonderen. Gedetailleerd beschrijven we aan Marijke wat er is te
zien. ‘Ik leer veel hier’, glundert ze.
In de avond vindt de fakkel processie plaats. Marijke en Leo vestigen zich op een plek dicht
bij waar de stoet langs zal trekken. Debby en ik staan boven op het balkon waar we een
prachtig uitzicht hebben over het plein. De processie vangt aan als het nog licht is.
Langzaamaan valt de nacht en wordt het donker. Duizenden kaarsjes en fakkels bewegen
als een lint van licht over het plein. Midden in de stoet wordt een groot verlicht Mariabeeld
meegedragen en onder de bezielende zang van het ‘Ave Maria’ trekt de stoet voorwaarts.
Hoogmis
De laatste dag in Lourdes alweer. We zijn vroeg opgestaan om op tijd bij de hoogmis te
kunnen zijn. In een enorme ondergrondse kerk, waar zo’n 25.000 mensen in kunnen, nemen
we plaats op de houten banken. Marijke is zichtbaar vermoeid van alle indrukken van
afgelopen dagen, maar als de mis aanvangt, is ze volledig alert en volgt alles wat er om haar
heen gebeurt. De wierook geur vult de ruimte, een koor zingt prachtige Liturgische gezangen
begeleid met trompet, we gaan ter communie en groeten de mensen om ons heen na de
dienst. Op een terras bij ons hotel sluiten we de dagen in Lourdes af met een typisch Franse
cappuccino met slagroom.
Op reis krijgt alles een andere betekenis. Weg van de vaste patronen kom je meer tot jezelf
en tot elkaar. Dat zie ik in Lourdes op vele vlakken gebeuren. Iedereen probeert elkaar te
helpen en te steunen. Even een bemoedigende hand op je schouder krijgen van een
wildvreemde of een extra duwtje als de rolstoel bergop moet. Het was voor mij een bijzonder
mooie ervaring die ik niet snel zal vergeten. Marijke heeft enorm genoten en heeft een
prachtige spirituele reis ondergaan. Of zoals ze zelf zei tijdens de terugreis: ‘Het was kei
leuk. ‘Het was goddelijk!’